Godsdienstige bijeenkomsten van joden, tevens de benaming voor Israëlitische bedehuizen, ook: sjoel.

Drenthe had veertien synagogen waarvan twee (Drouwen en Roswinkel) het niet verder hebben gebracht dan huissjoel. Van de twaalf anderen is de helft verdwenen. Van de andere helft is alleen de synagoge in Emmen nog enkele malen per jaar als zodanig in gebruik.

In de 18e eeuw waren er huissynagogen in Coevorden, Hoogeveen en Meppel, waarin de joden wekelijks op 'shabbat' (zaterdag) bij elkaar kwamen. Na de burgerlijke gelijkstelling aan het eind van de 18e eeuw mochten Hoogeveen en Meppel in 1799 officieel een synagoge bouwen. In 1809 kreeg de Joodse Gemeente in Coevorden van koning Lodewijk Napoleon een gift van 500 gulden voor de bouw van een synagoge. De synagogen in Coevorden, Hoogeveen en Meppel werden aangewezen als ringsynagoge; in 1840 kwam Assen als vierde daarbij.

In 1850 werd Drenthe een zelfstandig synagogaal ressort waarbij de hoofdsynagoge in Meppel werd gevestigd. In 1811 had Dwingeloo al een eigen synagoge, gevestigd in een boerderij, gevolgd door Veenhuizen (1839), Smilde (1846) Beilen (1855), Sleen (1859) Emmen (1878), Zuidlaren (1884), Borger (1887) en Nieuw-Amsterdam (1899). De huissynagoge in Drouwen werd gebruikt van 1804 tot 1846 en die aan de Boetseweg in Roswinkel werd in 1883 verplaatst naar Ter Apel.

De sjoeltjes in de dorpen waren uiterst bescheiden van bouw.

Alleen die van Zuidlaren is hiervan nog over en krijgt waarschijnlijk weer een religieuze of culturele bestemming.

De sjoel in Veenhuizen is in 1893 verbouwd tot kantoor bij het gevangeniscomplex en is aan de buitenkant nog enigszins herkenbaar aan rondbogen boven de latere rechthoekvensters.

De synagoge van Dwingeloo is in 1923 afgebrand, tegelijk met een aantal boerderijen en de hervormde Nicolaaskerk aan de Brink. Alleen het parochet of voorhangsel is gered en heeft ook de oorlog overleefd.

De bewaard gebleven gevelsteen van de in 1952 afgebroken synagoge in Beilen is in 1991 geplaatst in de hal van het gemeentehuis aldaar.

De sjoel of het 'jodenkerkje' in Nieuw-Amsterdam is afgebroken in 1970.

De synagoge in Assen (1901), een ontwerp van architect J. Smallenbroek, is opgetrokken in eclectische bouwtrant, waarin stijlvormen uit verschillende perioden met elkaar zijn gecombineerd. Bij de bouw is een gevelsteen van de vroegere synagoge met een Hebreeuwse tekst (Psalm 118:19) en het jaartal 5592 (= 1832) ingemetseld. In de oorlog worden de banken uit de synagoge naar het Kamp Westerbork gebracht om er een toneel van te timmeren. De synagoge is sinds 1978 in gebruik als christelijke gereformeerde kerk. De zes glas-in-lood ramen, ontworpen door A. van Oosten, zijn in 1974 overgebracht naar de kibboets Beth Kesjet in Israël.

In Meppel verrees in 1865 aan de Touwstraat een monumentale synagoge in neoromaanse stijl ter vervanging van de oude sjoel van 1799. Er waren veel glas-in-lood ramen en enorme kroonluchters. De synagoge is afgebroken in 1960. Het enige bewaard gebleven voorwerp is een schild met daarop de namen van Meppeler bestuursleden. Het bevindt zich in het Juliana bejaardentehuis in Herzlia (Israël).

De synagoge in Emmen met spitsboogvensters is van 1878, vergroot in 1909 en gerestaureerd in 1975. De synagoge in Coevorden (1879) met neogotische rondbogen is een ontwerp van P.J.H. Cuypers. Sinds de restauratie in 1975 is zij in gebruik als muziekschool.

De synagoge aan de Schutstraat in Hoogeveen is gebouwd in 1865-1866 op de plaats van een vorige synagoge (1799). Het gebouw heeft een brede voorgevel in traditioneel neoclassicistische trant met fronton als bekroning, ingangsomlijstingen met pilasters en grote rondboogvensters. De 'hoofddeur' in de noordgevel is een schijndeur; de werkelijke ingang is in de westgevel onder de galerij. De (onbekende) architect heeft kennelijk voor deze afwijkende bouwstijl gekozen ter onderscheiding van de gevestigde christelijke kerkgebouwen. Het gebouw toont duidelijke overeenkomsten met andere synagogen zoals de 'snoge' van de Portugees Israëlitische Gemeente in Amsterdam. Na de oorlog gerestaureerd en in gebruik geweest als vrijgemaakt gereformeerde kerk. Sinds 1996 in gebruik als kerk van de Baptisten Gemeente De Schutse. [Huizing]