Dr.: Börger

1. Voormalige gemeente, zie: Borger-Odoorn.

2. Esdorp in de gemeente Borger-Odoorn, tot 1998 hoofdplaats van de vml. gemeente Borger. Gelegen op de Hondsrug aan weerszijden van de autosnelweg N34 (De Punt-Coevorden), provinciaal bezien gelegen tussen Assen en Emmen; 4870 inwoners (2000) en 2089 woningen (2000). Ten westen van het dorp ligt het Borgerveld.

In bronnen wordt vermeld: in Borghere (1327), in parochia Borgere (1335) en to Borgheren (1381-83). Mogelijke betekenis: a) burg(w)ar = burchtbewoners, b) burkehari = berkenhoogte (hari, hare, hara = scherpe heuvelrug, begroeid met struikgewas) of c) afgeleid van de mansnaam Borger, Borgert, Börgrot.

Bij Borger ligt het grootste hunebed van Nederland (D27) met een lengte van 22,5 m. Het monument dateert uit de Trechterbekercultuur. In het nabijgelegen Nationaal Hunebedden Informatiecentrum bevindt zich een permanente tentoonstelling over deze cultuur.

Van de kerk, een typische waterstaatskerk, dateert de toren uit de 14e eeuw (gefundeerd op veldkeien), sinds 1690 getopt in een pyramidedak. Het schip werd gebouwd in 1826. In de kerk bevinden zich graven uit de 17e-19e eeuw, een doopvont, smeedijzeren standaard en collecteschaal uit eind 17e eeuw en een orgel uit 1852. De gebrandschilderde ramen zijn vervaardigd omstreeks 1950, waarop o.a. een afbeelding de Barmhartige Samaritaan, een geschenk van Ridderkerk en Alblasserdam voor de opvang van zeventig kinderen in Borger tijdens de hongerwinter (1944-1945). Aan de noordzijde van de kerk staat een obelisk, een replica van een grafmonument uit 1857.

In 1835 kreeg de plaats een kerkelijke gemeente van Afgescheidenen, die in 1842 werd erkend. Later scheidden Drouwen en Nieuw-Buinen (1854) zich hiervan af.

In 1907 verkreeg Borger een stoomzuivelfabriek, even later (ca. 1910) ook een aardappelmeelfabriek.

Bezienswaardigheden: de hervormde kerk, het voormalig »armenwerkhuis, voormalige huis van bewaring (thans woonhuis), openluchttheater, joodse begraafplaats, dorpspomp en standbeelden van Harm Tiesing en de schrijver Hans Heyting (1918-1992). 's Zomers worden er boerenbruiloften georganiseerd.

Schimpnamen voor de inwoners: Schöttellikkers, Schortelikkers en Strontrokken (zeer arm volk). [Schaafsma]