De drinkwatervoorziening in Drenthe en wat daarmee annex is, is voor het grootste deel van Drenthe ondergebracht bij de N.V. Waterleiding Maatschappij Drenthe (WMD).
In de plaatsen Eelde en Paterswolde wordt deze activiteit verzorgd door de N.V. Waterbedrijf Groningen, die in 1998 is ontstaan uit een samenvoeging van de N.V. Waterleidingmaatschappij voor de provincie Groningen (WAPROG) en het Gemeentelijk Waterbedrijf Groningen (GWG).
In de gemeenten Westerveld en Meppel opereert het waterbedrijf VITENS, dat in mei 2002 ontstond uit een fusie van NUON Water, Waterbedrijf Gelderland en de Waterleiding Maatschappij Overijssel.
Richten we ons op de WMD, dan zien we dat de provincie voor 50% aandeelhouder is en de betrokken gemeenten voor een percentage naar rato van het aantal aansluitingen. De WMD produceert jaarlijks 32 miljard liter betrouwbaar en schoon drinkwater dat geleverd wordt aan 450.000 inwoners, verdeeld over 175.000 aansluitingen. De lengte van het hoofdleidingnet bedraagt 4000 km. Het hoofdkantoor is gevestigd te Assen, de drie regiokantoren in Assen, Emmen en Hoogeveen, terwijl de winning van het water uit de diepe ondergrond plaatsvindt in twaalf drinkwater-productie-stations te Annen, Assen, Beilen, Dalen, Gasselte, Hoogeveen, Kruidhaars, Leggeloo, Noordbargeres, Ruinerwold, Valtherbos en Zuidwolde.
Verder heeft de WMD de beschikking over een laboratorium om door analyses op watermonsters de kwaliteit van het water te kunnen controleren. Tenslotte legt de WMD zich toe op andere en vernieuwende wateractiviteiten, waarbij de zorg voor natuur en milieu voorop staat. Drinkwater kan zowel uit grond- als oppervlaktewater worden gewonnen. Winning van grondwater vindt plaats door het vanuit diepe zandlagen op te pompen. Oppervlaktewater wordt gewonnen door water in te nemen vanuit bijvoorbeeld een beek en het vervolgens chemisch en bacteriologisch te zuiveren.
De WMD wint vooral grondwater; winning van oppervlaktewater vindt plaats bij De Punt door het Waterbedrijf Groningen. In het algemeen bestaat er een voorkeur voor grondwaterwinning vanuit kostenoverwegingen. Het is van nature schoner, doordat er mindere verontreinigende stoffen en bacteriën in voorkomen en kan daardoor tegen lagere kosten tot drinkwater worden bereid. Grondwaterwinning heeft ook negatieve effecten: door sterke grondwaterstandverlaging nabij pompstations kan verdroging van natuurgebieden optreden. Om die reden zijn en worden door de provincie Drenthe de effecten van grondwaterwinning in of nabij natuurgebieden in kaart gebracht. Doel is na te gaan of negatieve effecten van winning kunnen worden tegengegaan.
In de 19e eeuw ontstond met name in de grote steden door groei van de bevolking, slechte woonomstandig-heden en de opkomende industrie een zodanige vervuiling van het oppervlaktewater, dat het niet meer geschikt was als drinkwater. Regenbakken, putten en pompen konden onvoldoende schoon water leveren hetgeen leidde tot sterfte als gevolg van cholera. Zo ontstonden er in de steden bedrijfjes, die water in flessen verkochten. Op het platteland is in sommige streken nog lang gebruik gemaakt van het oppervlaktewater uit vaarten en sloten. Daartoe had men een stap, een trap in de walkant met onderaan net boven het water een soort vlondertje.
Allengs kwam het tot de oprichting van drinkwaterleidingbedrijven die vaak geëxploiteerd werden door particulieren, waarvoor de gemeente dan een concessie verleende. Bij de gemeenten bestond vaak enige weerstand tegen het in eigen beheer nemen van dit soort bedrijven; eventueel koos men voor de N.V.-vorm. In 1894 kreeg Meppel als eerste plaats in Drenthe een waterleiding, Assen volgde in 1896 met een concessie voor een particulier, die echter in 1897 werd overgedaan aan de inmiddels opgerichte N.V. De Asser Bronwaterleiding, waarna de gemeente dit bedrijf in 1937 overnam. Coevorden kreeg in 1915 zijn waterleiding en Hoogeveen in 1927 als laatste van de vier grote plaatsen in Drenthe. Toch maakte in die tijd 78 % van de bevolking nog steeds gebruik van de put, de pomp of de regenton.
De WMD is opgericht op 17 december 1937 en ging van start in de gemeente Emmen. In de loop van de jaren kwamen daar de andere gemeenten bij. In 1989 is als laatste de gemeente Hoogeveen toegetreden. De provincie heeft nog vijf watertorens. Die te Assen (1960, 33 m hoog, ter vervanging van een voorganger uit 1897), Hoogeveen (1928, 36 meter hoog), Coevorden (1914, 32,20 meter hoog) en Meppel (1893, verbouwd in 1955, ca. 34 meter hoog) worden nog in aanvullende zin gebruikt als reservevoorraad en drukreservoir. De vijfde te Zuidlaren (1895, 32 meter hoog), opgericht voor en door de Stichting Dennenoord, dient thans als onderbouw voor een antenne van de KPN.
Een nieuwe ontwikkeling is de productie van gietwater voor de (glas-)tuinbouw in Erica en Klazienaveen. Dit bestaat uit gezuiverd oppervlaktewater dat niet aan zulke strenge eisen hoeft te voldoen als drinkwater. Voor de toekomst streeft de WMD naar het oprichten van een waterketenbedrijf in Noord-Nederland. In zo'n bedrijf worden de drinkwater-voorziening (winning, zuivering en distributie), de verzameling van afvalwater (riolering) tot en met het zuiveren van het afvalwater en het lozen van het gezuiverde water op het oppervlaktewater ondergebracht. Door aldus samen te werken in de uitvoering van de verschillende watertaken kan een maatschappelijke meerwaarde wordt bereikt. [Houtman & Vegter]