Gebouw waarin het gemeentebestuur en ondersteunende ambtelijke diensten zijn gehuisvest.
De Gemeentewet van 1850 verplichtte niet tot een afzonderlijk gemeentehuis, zodat de bestaande situatie, waarbij het gemeentebestuur vergaderde in een plaatselijk logement, werd voortgezet. Ook het archief en de registers van de burgerlijke stand waren daar opgeslagen. Ruinerwold kreeg in 1849 als eerste Drentse gemeente een gemeentehuis, dat alleen daarvoor was bestemd; in Assen werd de oude Abdijkerk in 1851 in gebruik genomen als gemeentehuis.
De Drankwet van 1881 verbood een gemeente een drankvergunning af te geven voor een lokaliteit die 'voor den openbaren dienst werd gebruikt of die met zoodanige localiteit binnenshuis gemeenschap heeft'. Hierdoor kwam geleidelijk een scheiding tussen dorpscafé en gemeentehuis tot stand. De eerste kwam in De Wijk, waar in 1882 herberg Het Roode Hert werd verbouwd tot raadhuis annex veldwachterswoning. Daarna kwam in Annen in 1895 een gemeentehuis annex burgemeesterswoning, gebouwd in een sobere neoclassicistische stijl. In Gasselternijveen werd in 1890 een eenlaags dwarspand met middengang gebouwd als gemeentehuis. In Gieten werd in 1897 een raadhuis gebouwd in eclecticistische stijl, in Nijeveen in hetzelfde jaar een gemeentehuis met aangebouwde burgemeesterswoning en in Rolde een 19e-eeuws middenganghuis aan de Hoofdstraat (waarin nu café 'Gemeentehuis' is gevestigd). In Vledder werd in 1901 een eenlaagspand, voorzien van een forse dakkapel met pilasters en een doorbroken fronton met uurwerk, gebouwd als gemeentehuis annex logement.
Het gemeentelijk apparaat was rond 1900 nog zeer klein. In 25 van de 34 gemeenten waren de functies van burgemeester en secretaris gecombineerd en in 14 gemeenten waren er - naast de wettelijk verplichte ontvanger - geen gesalarieerde ambtenaren ter secretarie. De decennia nadien nam het takenpakket van de gemeenten echter toe en werd de behoefte aan ruimte groter. Het gemeentehuis van Ruinerwold werd in 1903 verbouwd en vergroot (een dwars eenlaags pand in neorenaissancestijl met een uurwerk in het midden); nieuwe gemeentehuizen verrezen in Peize (een blokvormig pand met overstekend schilddak, bekroond door een torentje met klok, gebouwd in 1917-1918 in een sobere historiserende stijl), in Rolde in 1918 (het als raadhuis gebouwde pand aan de Hoofdstraat nr. 11), in Havelte in 1924 (op de plek van het oude gemeentehuis) en in Westerbork in 1927 (een traditionalistisch ontwerp). Smilde nam in 1931 'Villa Maria' in gebruik als raadhuis. Dit pand was een in 1893 in opdracht van Maria Jacoba Hoogerbrugge gebouwde villa, naar een neorenaissancistisch ontwerp. In Dwingeloo, Paterswolde en Sleen kwamen in 1939 raadhuizen in een traditionalistische stijl. In Hoogeveen werd een raadhuis ontworpen in de trant van de Delftse School, dat gereed kwam in 1940.
De verbouwde, uitgebreide of nieuwe gemeentehuizen uit de jaren dertig bleken na WO II veel te klein. In elke gemeente hadden voortdurend verbouwingen en uitbreidingen plaats. Nieuwe gemeentehuizen kwamen er in Diever (in 1957 in gebruik genomen pand aan de Brink), in Zuidlaren (de voormalige havezate Laarwoud, in 1958 geheel gerestaureerd en verbouwd), in Vries (ontworpen in een aan de Bossche School verwante stijl in 1953, maar pas in 1965 opgeleverd), Ruinen (in gebruik genomen in 1966), Gieten (in 1969 werd besloten tot aankoop van Villa Beukenhof aan de Brink), Schoonebeek (geopend in 1971), Oosterhesselen (een voormalige landbouwschool, in 1969 als raadhuis in gebruik genomen), Meppel (ontworpen in een nieuw zakelijke stijl en gebouwd in 1972 ter vervanging van het oude neoclassicistische raadhuis aan de Hoofdstraat), Emmen (in nieuw zakelijke stijl, ontworpen in 1956, maar na jaren van discussie over vorm, plaats en bereikbaarheid kon het laatste deel van het complex, het Bruggebouw, pas in 1972 geopend worden), Norg (multifunctioneel ontmoetingscentrum, gerealiseerd in 1972-1974), Rolde (in 1974 in een verbouwde landbouwschool), Dalen (gemeenschapshuis, in 1976 geopend door prinses Margriet) en Borger (multifunctioneel gemeentehuis annex ontmoetingscentrum, in gebruik genomen in 1977). Daarna kregen de gemeenten Zuidwolde (gemeentehuis in gebruik genomen in 1981, een wat late representant van de stroming in de architectuur die streefde naar kleinschaligheid ook voor grote gebouwen), Roden (in 1983 in gebruik genomen gemeentehuis op de plaats van het in 1982 gesloopte oude gemeentehuis) en Zweeloo (in 1989 in gebruik genomen gemeentehuis, een plat afgedekt eenlaags gebouw waarin de raadszaal door situering en hoogte is verbijzonderd). Ook Coevorden kreeg toen een nieuw stadskantoor, naast het Kasteel. Tenslotte mocht Assen in 1995 een nieuw gemeentehuis aan de Noordersingel in een zakelijke, neo-modernistische stijl openen.
De gemeentelijke herindeling die in Drenthe aan het einde van de 20e eeuw zijn beslag kreeg en het aantal gemeenten reduceerde tot twaalf, leidde opnieuw tot de bouw van nieuwe gemeentehuizen. Zo kreeg Beilen een gemeentehuis voor de gemeente Midden-Drenthe (2002), Exloo een gemeentehuis voor de gemeente Borger-Odoorn in de vorm van twee ingrijpende verbouwingen aan het raadhuis uit 1958 (2002) en Gieten voor de gemeente Aa en Hunze (2003). In Vries kwam het nieuwe gemeentehuis voor de gemeente Tynaarlo in 2004 gereed.
