Mannen of vrouwen die in staat zouden zijn met bovennatuurlijke krachten anderen schade te berokkenen.

Werden aanvankelijk aangeduid als 'toversen'; in 1640 de eerste vermelding in Drenthe van een 'hexe' (Wachtum). Het betreft hier een betichting, zonder dat de inhoud of context duidelijk is. Naast kwalijke toverkunsten werd heksen een verbond met de duivel toegeschreven.

Heksen spelen een voorname rol in volksgeloof en volksverhalen. Zij kunnen zich in dieren veranderen (kat, hond, haas, eend of muis). In het Drents heten heksen dan ook wel katten, hun kunsten katserije. Werden heksen in dierengedaante betrapt, dan konden ze worden verwond door bijv. op ze te schieten met hagel vermengd met drie roggekorrels. Men kan dan later de vrouw die hekst herkennen aan de verwondingen.

Niet iedereen kon heks zijn of worden. Er waren bepaalde heksenfamilies waarin het vermogen te kunnen toveren overerfde. Niet alleen op de meisjes, maar ook op de oudste zoon. Dergelijk families werden gemeden. Overigens behoorden zij niet tot bepaalde sociale groepen; ook welgestelde families konden heksenfamilies zijn. Heksen gebruikten hun kunsten met name om kinderen, vee en melk te betoveren. Behekste appels waren herkenbaar doordat daar geen pit in zat. Als kinderen de vrucht opaten, kregen ze een pad, slang of steen in het lichaam. Het meest gevreesd waren de verenkransen in het kussen, die kinderen ziek maakten. Als de krans op een pot op het vuur werd gekookt, móest de heks binnenkomen. Als de melk niet wou boteren, was de karn behekst. De betovering kon o.a. worden voorkomen door er een kruis boven te schilderen, of één aan de onderkant van het melkvat. De Drentsche Courant (19-3-1852) gaf nog twee remedies: 1. de koeien hooi geven, gestolen bij een heksenfamilie; 2. stank veroorzaken in de stal om de duivel uit te drijven. Ook kon een duivelbanner geraadpleegd worden.