Ook: Oostermoersche vaart

Riviertje dat ter hoogte van Gasselternijveen (in het gebied De Branden) wordt gevormd door de samenvloeiing van het Achterste Diep, dat zijn oorsprong vindt in de Exloosche Landen en het voormalig veengebied van de Exlooër monden, en het Voorste Diep dat zich bij Borger door de Hondsrug heeft gebaand en ontspringt in de voormalige Eeser venen.

De Hunze loopt parallel aan de Hondsrug (westzijde) en een lage zandrug aan de oostzijde die het huidige dal scheidt van de voormalig Bourtanger Veen en waarop de dorpenreeks van Zuidlaarderveen tot Exloërveen zijn gelegen. Ze mondt uit in het Zuidlaardermeer en gaat als Drentsche Diep door naar het Winschoterdiep. Zij stroomt door het Hunzedal dat reeds is ontstaan in het Weichselien.

De Hunze is van groot belang geweest voor de turfvaart op de stad Groningen. In de jaren '60 werd het bochtige riviertje recht getrokken en werden vele maatregelen getroffen om de afwatering van het gebied t.b.v. de landbouw sterk te reguleren. De Hunze wordt grotendeels gevoed door kwelwater dat zich onder de Hondsrug verzameld en naar boven komt in het dal. Deze kwel is zo sterk dat volledig regulatie een probleem is gebleven. In de loop van de jaren '90 werd ze echter gezien als kans om unieke natuurwaarden te herstellen, gecombineerd met waterwinning (zie: Beekherstel).

In 2003 werd door Het Drentse Landschap een fors gedeelte van het stroomgebied teruggegeven aan de rivier. Tussen Gieterveen tot voorbij Spijkerboor, verspreid over de locaties Annermoeras, Duunsche landen en Elzenmaat, heeft de loop zijn kronkels (meanders) teruggekregen en zijn natuurlijke processen zoals erosie, sedimentatie en moerasvorming in gang gezet.

De naam Hunze is waarschijnlijk afkomstig van het Gemaanse hun dat geel of modder betekent.