Vereniging van personen die willen samenwerken om de vrije ontwikkeling van het godsdienstige leven te bevorderen, opgericht in 1870. Deze 'moderne richting' nam afstand van het geloven op gezag en wilde moderne wetenschappelijke inzichten en het menselijk oordelen verbinden aan het geloof.

De meeste kerkenraden en predikanten in Drenthe waren aanhangers van de nieuwe theologische Groninger richting. Het merendeel van de gemeenteleden bleef vasthouden aan de oude vertrouwde strenge geloofsleer, wat in 1834 leidde tot de Afscheiding. De invoering van kiescolleges in 1867 leidde tot grote onrust in de linkerflank van de Nederlandse Hervormde Kerk. Leidinggevende vrijzinnige kerkenraadsleden en later ook moderne predikanten werden vervangen door meer behoudende. De vrijzinnigen zochten elkaar daarna op in gesprekskringen, waaruit de Nederlandse Protestantenbond ontstond met in Drenthe afdelingen in Assen, Beilen, Hoogeveen, Meppel en Smilde. In Hoogeveen en Meppel is hieruit de Remonstrants Gereformeerde Kerk voortgekomen, in Assen de VVH (Vereniging Vrijzinnig Hervormden). In Beilen bestaat de Nederlandse Protestantenbond voort als Open Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB.