Wegdorp in de gemeente Emmen ten noordoosten van Emmen, ten noorden van Emmer-Compascuum, ten noordoosten van Weerdinge en ten zuidwesten van Ter Apel (Gr.). In het centrum van de plaats de wegen Roswinkelerkanaal N.Z. en Z.Z. langs het Roswinkelerkanaal met als zijkanalen het Oude en het Nieuwe Schuttingkanaal.
In 1327 Roeswinkel, 1399 Rosewinkel, 1542 Roisswijnckell, Roijswijnckel, Roesswijnkel en 1560 Roesewinckel; winkel = a) hoek, b) ingesloten stuk land, roos, raus = riet. De betekenis van de naam is dus: a) riethoek of b) rietland. Een andere mogelijkheid is 'rode hoek' als gevolg van het hier aanwezige ijzeroer.
Oorspronkelijk was de Boetseweg de bewoningsas. Later is de bebouwing westwaarts opgeschoven, doordat door inklinking en oxidatie van de veenlaag de oude bouwlanden onbruikbaar werden. Zodoende liggen de kerk en 't Schultehuis buiten de huidige hoofdas van de bebouwing. De nederzetting lag aanvankelijk vrij geïsoleerd en was eerder aangewezen op Westerwolde (Gr.) dan op Drenthe. Zij zou vroeger dan ook gedeeltelijk onder de gemeente Vlagtwedde (Gr.) zijn gevallen. Het dorpsgebied behoorde eerst tot de marke van Weerdinge. Daarna ontwikkelde de nederzetting zich tot een randveenontginningsdorp op een zandrug bij het beekdal van de Runde tot een zelfstandig kerspeldorp met een geometrische aanleg, in 1516 ook tot een zelfstandige marke.
In het begin van de 17e eeuw werd ten zuiden van de Schanshoeve aan de Roswinkelerstraat een schans of redoute aangelegd. Aan de westkant van het dorp lagen de bouwlanden, in het dal van de Runde ten oosten van de Boetseweg de wei- en hooilanden. Omstreeks 1650 telde Roswinkel 35 boerderijen. Hier was medio 17e eeuw de rundveehouderij en de daarop gebaseerde uitdrift van magere ossen en guste koeien een belangrijke pijler onder het agrarisch bestaan. In de jaren 1740 trof Roswinkel een veepestepidemie, met hoge verliezen.
Roswinkel kreeg in de 18e eeuw een veenkoloniaal karakter; het gemengd bedrijf werd geleidelijk aan vervangen door de aardappelteelt. De plaats kende twee kolonisatiegolven: die van De Maten en van het Roswinkelerveen langs het Oude en Nieuwe Schuttingkanaal. Aan het begin van de 20e eeuw werd het Roswinkelerveen (1200 ha) namelijk door het Roswinkelerkanaal, het Oude en Nieuwe Schuttingkanaal ontsloten en ontstonden in de jaren '30 de buurtschappen Oude en Nieuwe Schutting. Deze worden thans niet meer als zelfstandige streekdorpjes beschouwd, omdat veel van de oorspronkelijke bebouwing (keten en boerderijtjes) is gesloopt.
In de 15e eeuw vormden de kerspelen Roswinkel, Emmen en Odoorn één schoutambt. Bij de kerkhervorming van 1598 was de pastoor van Roswinkel bereid predikant te worden. Bij de Asser synode van 1602 werd Roswinkel ingedeeld bij de classis Emmen; het collatierecht berustte bij de eigenerfden. In 1809 telde de plaats 27 rooms-katholieken, in 1829 (samen met Emmen) 122. In 1893 kwam er een parochie voor het gebied Emmer-Compascuum/Roswinkel.
De hervormde kerk is een bakstenen zaalkerkje uit 1759, gebouwd als opvolgster van het middeleeuwse kerkgebouw, dat in 1599 door brand werd verwoest; zij is gerestaureerd in 1979. De toren (1853) bevat een klok uit 1362, die de brand overleefde. Het interieur omvat o.a. een avondmaalstafel (vóór 1759), een »offerblok als doopvonthouder (tweede kwart 19e eeuw) en een preekstoel (medio 19e eeuw). De pastorie met tuin dateert uit 1877. De begraafplaats (eind 19e eeuw) ligt op een deel van de pastorieplaats en wordt gekenmerkt door fraaie zerken met rijke grafsymboliek; verder is er een zeldzame houten grafpaal. Van de joodse begraafplaats resteren slechts vier betonnen paaltjes en een halve zerk.
't Schultehuis (17e eeuw) was de woning van de onder-schulte (de schulte zetelde te Emmen), een functie, die voortsproot uit de geïsoleerde ligging van het dorp.
De Veenbrug is een 75 jaar oude ijzeren brug met houten wegdek. In 2000 werd het beeld 'Fort voor het water' van J. van Westen geplaatst in het kader van de herinrichting van de Groninger en Drentse Veenkoloniën. Roswinkel heeft de laatste jaren vaak last van 'bevingsschade', schade aan gebouwen door aardbevingen als gevolg van de winning van aardgas in de omgeving. De zwaarste beving deed zich voor op 19 februari 1997 (3,4 op de schaal van Richter). Er ontstonden scheuren in muren en pleisterlagen en schilderijen vielen van de wanden. Bij de NAM kwamen meer dan tweehonderd schadeclaims binnen.
