Ook: bijgeloof

Dat wat men gelooft naast de leer van de erkende religies, of dat wat men meent waar te zijn, zonder dat het wetenschappelijk bewijsbaar of geaccepteerd is.

Volksgeloof is geen vaststaande categorie, maar voortdurend in beweging, al naar gelang de tijd, de geografische en de sociale ruimte. Het magisch-mythische wereldbeeld, met zijn geloof aan o.a. toverij, spokerij en voorloop was in de voorlaatste eeuw nog wijdverbreid, maar is inmiddels goeddeels verwenen. Daarnaast is er ook volksgeloof gebleven, zoals niet onder een ladder doorlopen, iets afkloppen, of is er zelfs volksgeloof bij gekomen, bijv. het geloof aan aardstralen en UFO's.

Veel volksgeloof is opgegeven geloof of achterhaalde wetenschap. Zo maakten heksen tot ver in de Nieuwe Tijd deel uit van de officiële kerkelijke leer. Toch wordt hekserij tot het volksgeloof gerekend omdat ze daarin veel meer opvattingen en motieven naar zich toe heeft getrokken dan alleen de theologische. Als wetenschappelijk feit werd bijv. nog lang geaccepteerd - en vooral door almanakken onder het volk gebracht - dat de maan invloed uitoefent op de groei van gewassen (planten die boven de grond vrucht dragen moeten bij wassende maan gezaaid worden, zij die dat onder de grond doen bij afnemende maan).

Ook de volksweerkunde was een vorm van volksgeloof die van invloed was op handelingen in de landbouw. Veel achterhaalde wetenschap vinden we ook bij de volksgeneeskunde. Zo heeft bijv. de antieke sympathieleer (de leer dat zaken op welke wijze dan ook met elkaar in verband gebracht kunnen worden - bijv. omdat ze dezelfde kleur of vorm hebben) geleid tot de opvatting dat de Stinkende gouwe, die gele bladeren heeft, geelzucht kan genezen. Zie ook: Plantennamen, Drentse.