Locatie

Gieten

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Schaafsma
Bron: Collectie Meijer

Dr.: Geeiten

1. Voormalige gemeente, zie: Aa en Hunze.

2. Esdorp in de gemeente Aa en Hunze (tot 1998 Gieten); hoofdplaats van deze nieuwe gemeente, met nieuw gemeentehuis (2003), 4791 inwoners en 1971 woningen (2000). Gelegen op de Hondsrug tussen Zuidlaren en Annen (noordwesten) en Borger (zuidoosten) op de Hondsrug. Ten noordoosten ervan ligt het weilandcomplex Gieterlanden, ten zuidwesten het grote boscomplex Gietenerveld, ook boswachterij Gieten (1233 ha), met Boekweitveentje, Sekmeer, Gletsjerkuil en Zwarte Water. Het wandelbos Het Zwanemeer (50 ha) bevat een zwembad en camping en ligt pal ten noorden van het dorp langs de autoweg N33 (Assen-Veendam) (zie ook: Zwanemeerbos). Vestigingsplaats van lichte industrieën: voedingsmiddelen, constructiewerken, kabels.

Bronnen vermelden: Geten (1221), Gheten (1309), Gheyten (1327), Gheten (1356), Ghethen (1360) en Gieten (1597). Mogelijk is de naam afgeleid van: a) geet, geit =vrouwelijk hert, b) de mansnaam Giete of c) geithe = water(naam).

Na de Reformatie werden Gieten en Gasselte bij de classis Rolde gevoegd. In 1614 berichtten visitatoren, dat alhier nog geen kerkenraad was, in Rolde in 1616 nog geen gemeente. Het collatierecht berustte in Gieten bij de eigenerfden.

Vanaf 1770 werd ten oosten van Gieten de »vervening ter hand genomen. Gieten is een van de veenmarkegenoten, die in 1817 met de stad Groningen het »Convenant sloten aangaande de afvoer van turf uit de Drentse venen via het Stadskanaal. Hierbij werd o.a. bepaald, dat turf uit de marken Eext en Gieten ten westen van Bareveld langs het Annerveenschekanaal en het Kieldiep zouden worden afgevoerd. In deze venen lag het hoogtepunt van de turfafvoer rond 1835. Vanaf 1850 heeft Gieten zich ontwikkeld van een boerendorp tot een forensen- en toeristenplaats.

De hervormde kerk werd in 1849 gebouwd. De toren is van oudere datum; de oorspronkelijke 17e-eeuwse toren werd in 1804 aan drie zijden beklampt en verhoogd. Tot de inventaris van de kerk behoren een 17e-eeuwse preekstoel, twee 18e-eeuwse herenbanken, een offerblok (1681), een rouwbord voor Nicolaas Harm van Echten van Dongen (1742; zie: Entinge) en een door L. van Dam gebouwd orgel (1894).

Verdere bezienswaardigheden zijn: molen 'De Hazewind' (1833) en de expositieboerderij 'Klein Hilbingshof' (1604). Het dorp bezit een fraaie brink, met het beeld 'De Dorpssmid' (1998). Het huidige hotel Braams werd in 1617 gebouwd als herberg op de route Groningen-Zuidoost-Drenthe.

Schimpnamen voor de inwoners: Heren (mannen) en Waoterkonten (vrouwen). [Schaafsma]

Literatuur

  • Lit.: H.J. Versfelt en H. Wilms, De Hazewind
  • de molen van Gieten (Gieten 1996)
  • H.J. Versfelt, Bevolking Gemeente Gieten
  • het verloop van de bevolking van de gemeente Gieten van 1630 tot 1995 (Gieten 1996)
  • H. Kuik, W. van der Neut-Legemaat en B. Valk, Gieten
  • namen op de steen
  • de geschiedenis achter de namen op de gedenksteen van Gieten (Zuidwolde 1994)
  • Namen in en rond Gieten (Zuidwolde 1983).