Zijkanalen vanuit het Stadskanaal naar Oost-Drentse veenmarken waardoor deze werden opengelegd.
Aangelegd vanwege de overeenkomst (Convenant) van 1817 tussen de stad Groningen en de veenmarken. De monden werden tot aan de provinciegrens aangelegd. De breedte van de veenmarke bepaalde het aantal monden, meestal één (alleen Exloo heeft er twee). Uit de monden werden hoofdvaarten het veen in gegraven en jaarlijks verlengd. Hieruit werden zijkanalen (wijken) gegraven. Rondom de monden ontstonden in de jongere ontginningsgebieden kleine nederzettingen zoals Gasselternijveenschemond en Exlooërmond.