Begrip

Muur- en gewelfschilderingen

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Middeleeuwse kerken waren aan de binnenzijde vrijwel altijd van een afwerklaag voorzien. Het bij een restauratie onbepleisterd laten van wanden, zoals bijv. in Anloo, Dwingeloo, Havelte en Roden is gebeurd, is historisch onjuist en esthetisch onaantrekkelijk. Nadat tot ca. 1250 de kerken wit gepleisterd waren, kwam nadien doorgaans een kleuriger uitmonstering in gebruik, hetzij in de vorm van accentuering van architectonische elementen, hetzij door de schildering van scènes uit de heilsgeschiedenis of van afzonderlijke heiligen.

Voor zover in Drenthe schilderingen zijn aangebracht, is daar weinig van overgebleven. Met de afbraak van de kerk in Emmen in 1855 verdwenen o.a. voorstellingen van het Laatste Oordeel en van het lijden van Christus; alleen tekeningen ervan resteren. Een opschrift in de kerk van Sleen, een schildering van St.-Christophorus in Rolde en sporen van schilderingen in Zweeloo zijn alle bij 20e-eeuwse onoordeelkundig uitgevoerde herstelbeurten verdwenen.

Wat overbleef is het volgende. In de kerk van Anloo zijn op enkele plaatsen waar de pleisterlaag gespaard bleef, rond 1400 primitief geschilderde episoden uit het leven van de H. Maagd Maria te zien. Uit later tijd dateert de rij heiligen boven de triomfboog. De protestantse tijd is er door twee in cartouches geplaatste teksten vertegenwoordigd. In het koor van de kerk van Norg overheerst de architectonische beschildering; in de sluitring van het gewelf is een duif met latijnse tekst geschilderd. Het geheel is in aansluiting aan de bouw van de kerk in de 13e eeuw tot stand gekomen. Een redelijk goed bewaarde, zij het onvolledige schildering in de kerk van Ruinen stelt de verkondiging door de engel Gabriël aan Maria voor. Zij dateert uit het begin van de 16e eeuw. In Vries ten slotte is in de westelijke ingang van het schip een zwarte hond en in een koornis een latijnse tekst uit de protestantse tijd geschilderd.

Literatuur

  • Lit.: R.-J. Grote en K. van der Ploeg (red.), Muurschilderingen in Nedersaksen, Bremen en Groningen, 2 dln., II (Catalogus) (Groningen 2001) daarin ook Anloo en Norg
  • R. Steensma, 'Sporen van de katholieke eredienst in hervormde Drentse kerken', in: M.A.W. Gerding e.a. (red.), 'In alle onwetenschap, bijsterije unde wildicheyt' (Delft 1998).