Begrip
Alle rechten voorbehouden

Saxo-Frisia

reageer

Uw reactie

Wij zijn altijd opzoek naar reacties om de kennisbank van Drenthe uit te breiden. Wanneer u een correctie wilt doorgeven of een lemma wilt aanleveren voor de Drentse encyclopedie dan kunt u onderstaand formulier gebruiken. Ontroerende anekdotes bij een lemma of anderszins bijzondere verhalen worden niet als zodanig opgenomen in de encyclopedie. Deze reacties zullen derhalve niet in behandeling worden genomen.

Nijkeuter

1. Tijdschrift.

Verscheen in 1939 bij Van Gorcum in Assen als tweemaandelijkse periodiek. Belangrijkste doel van dit tijdschrift was de bevordering van de kennis van de landschappen, de geschiedenis, de taal- en letterkunde, de volkskunde en de samenleving van de Friese en Saksische gewesten in Nederland. Redacteur was J.M.N. Kapteyn, hoogleraar in het Oudgermaans, het Duits en het Oudfries aan de Rijksuniversiteit te Groningen. Met universitaire docenten uit andere vakgebieden had Kapteyn het blad opgezet als een onderneming zonder politiek oogmerk. Van de Drenten leverden J. Naarding, E. Karst jr. en H.J. Prakke bijdragen aan het blad. Tot eind 1941 verscheen het tijdschrift regelmatig. Nadat in 1943 het aantal nummers aanzienlijk teruggelopen was, werd in januari 1944 de uitgave beëindigd. Saxo-Frisia heeft zich tijdens de bezetting meestal verre gehouden van politiek en ideologie. De medewerkers in en na 1941 moeten op de hoogte geweest zijn van Kapteyns politieke opvattingen. Daarover kon geen misverstand bestaan nadat hij met de stichting Saxo-Frisia en haar tijdschrift Het Noorder Land aan de weg was gaan timmeren.

2. Stichting.

Opgericht in januari 1941 na een bijeenkomst van de Volksche Werkgemeenschap. Voor dit gehoor had professor J.M.N. Kapteyn een rede gehouden en opgeroepen tot bundeling van de 'volksche krachten in het Noorden'. De stichting kreeg dezelfde naam als het tijdschrift voor volkskunde en aanverwante zaken, dat Kapteyn twee jaar eerder had opgericht en dat politiek neutraal was. Dat was de stichting Saxo-Frisia bepaald niet: in november 1941 kwam de stichting rechtstreeks onder de leiding van J.H. Feldmeyer, voorman van de Nederlandsche SS. Maar ook daarvoor is de stichting nooit onafhankelijk geweest, want Saxo-Frisia was een regionale afdeling van de in september 1940 opgerichte Volksche Werkgemeenschap, die op haar beurt weer behoorde tot de Duitse SS-organisatie Ahnenerbe. Daardoor was Kapteyn evenals Feldmeyer ondergeschikt aan dr. Hans E. Schneider, leider van het Ahnenerbe-filiaal in Nederland.

Kapteyn heeft herhaaldelijk geprobeerd Drenthe mee te krijgen en organiseerde daarvoor enkele bijeen-komsten in Drenthe. Ook kwam de stichting met een speciaal propagandageschrift, getiteld Drente spreekt. Een woord van de Stichting Saxo-Frisia voor den dag. In verschillende plaatsen werden inderdaad werkgroepen opgericht, bijv. in Borger en Assen. Het ledental groeide gestaag; op 31 januari 1944 telde Drenthe 791 leden. Het tijdschrift Saxo-Frisia achtte men niet geschikt als orgaan voor van der stichting. In deze behoefte voorzag het maandblad Het Noorder Land, dat op een breder publiek gericht was en pas in oktober 1941 voor het eerst verscheen. Toen Kapteyn in september 1944 - na Dolle Dinsdag - naar Oostenrijk vertrok om daar (zogenaamd?) een publicatie voor te bereiden, kwam er een einde aan de activiteiten van de stichting Saxo-Frisia. 

Literatuur

  • Lit.: Nijkeuter, Drentse literatuur.