Groep schapen die van oudsher onder leiding van schaapherders (schepers) de Drentse heidevelden begraasden.

De schapen waren nodig voor het op peil houden van de vruchtbaarheid van de schrale akkers op de essen. Daarvoor gingen de schapen dagelijks op en neer naar hun graasgebied. 's Avonds kwamen de dieren terug in de schaapskooi. De mest van de schapen in de verdiepte potstal werd gemengd met plaggen. Als de laag mest en plaggen te dik werd, werd de stal geleegd. Dit mengsel bracht de boer over de akkers. De kuddes hielden de heide kort en grazig. Door overbegrazing in met name de 19e eeuw werd de zode ernstig beschadigd en veranderden delen van de heide in stuifzanden. Zij graasden overigens niet alleen op de heide, maar ook op stoppels op de akkers en op de hoger gelegen heischrale graslanden in de beekdalen. Door het gebruik van »kunstmest waren de schaapskudden niet langer noodzakelijk als mestleverancier. Slechts enkele schaapskudden bleven in stand, zoals de kudde van Exloo. Schaapskudden kunnen tegenwoordig van betekenis zijn voor het behoud van heidelandschappen. Mede daarom en maar ook vanuit cultuurhistorisch perspectief zijn er in de tweede helft van de 20e en het begin van de 21e eeuw enkele nieuwe gescheperde schaapskuddes gesticht. Anno 2003 zijn er gescheperde kuddes op het Balloerveld (Ballo), Hijkerveld (Hijken), Molenveld (Exloo), Dwingelderveld (Dwingeloo, Ruinen met de beroemde Ruiner schaapskudde), Wapser- en Doldersummerveld (Wapse, Doldersum) en op het Reijntjesveld (Orvelte).

Tevens zijn er ongescheperde kuddes in tal van vooral kleinere heidevelden, zoals het Witterveld (Assen), Bargerveen (Zwartemeer), Buinerveld (Buinen) en Groote Zand (Hooghalen). Deze dieren grazen binnen rasters en verblijven daar afhankelijk van de voedselsituatie het gehele jaar of alleen in het zomerhalfjaar. Aangezien de schaapskuddes geen directe economische betekenis meer hebben, is de financiering van de kuddes een groot probleem. Inkomsten krijgen de kuddes vooral uit beperkte subsidies van rijk en provincie, donateurs, de ooiregeling van de EU en door verkoop van schapen en wol. Deze inkomsten zijn onvoldoende voor het onderhoud van gebouwen, medische kosten en nieuwe investeringen. Het voortbestaan van de kuddes is daardoor niet gewaarborgd.