Ontginningskolonie in de gemeente Westerveld (tot 1998 Vledder)

Vvoormalige Kolonie 4 van de Maatschappij van Weldadigheid. Gelegen ten westen van Vledder, ten noorden van Steenwijk (Ov.), ten oosten van Steggerda (Frl.) en ten zuiden van Noordwolde (Frl.). Nauw met de plaats verbonden zijn de andere plaatsen met -oord op het eind: Frederiksoord (zuidoosten), Willemsoord (Ov.; zuidwesten) en Boschoord (noordoosten), alle weldadigheidskolonies.

Wilhelminaoord is in 1821 als Kolonie 4 gesticht op het noordelijk deel van het landgoed Westerbeeksloot en genoemd naar Wilhelmina van Pruisen (1751-1820) of/en Wilhelmina van Pruisen (1774-1837), resp. moeder en echtgenote van Koning Willem I (1772-1843), naar wie Willemsoord (1820) is genoemd.

De huisjes van de kolonie werden er gebouwd op percelen van 2,4 ha. Daarnaast verrezen enkele grotere boerderijen, zoals Hoeve Koning Willem III (1854) en Hoeve Prinses Marianne (1913), waar de bewoners van de koloniehuisjes werkten. In 1859 gingen ca. honderd kleine bedrijfjes op in zes grotere van 50 ha volgens de nieuwe koers van de Maatschappij.

Het huidig centrum rond de protestantse kerk en het pand De Menning zijn van latere tijd. In ca. 1920 (HAD) worden twee rustoorden (I en II) en de zuivelfabriek Deli aan de Koningin Wilhelminalaan vermeld, evenals een school bij de grens met Friesland. Het eerste rustoord is gebouwd in 1893, vijf aaneen gebouwde woningen in 1895 met drie woningen uitgebreid, in 1975 gerenoveerd tot vier bejaardenwoningen. Het Rustoord II dateert van 1904 en is thans het Buitencentrum Wilhelminaoord van de gemeente Den Haag, die hier natuur-educatie voor de basisscholen van haar gemeente verzorgt.

De Menning (1967) is een bejaardentehuis, dat de rusttraditie voortzet. Er tegenover ligt het ontmoetingscentrum Ons Dorpshuis. Dit is in 1915 door de Maatschappij gebouwd voor onderwijs-, ontwikkelings- en ontspanningsdoeleinden en na dat te Paterswolde (eveneens 1915) het oudste plattelandsdorpshuis van Nederland.

Bezienswaardigheden zijn de hervormde kerk (waterstaatskerkje uit 1851) met pastorie, school annex meesterswoning (1821; in 1873 vernieuwd), hoeven Koning Willem III en Prinses Marianne (interbellumstijl), de voormalige mandenmakerij en weverij (1900), de rustoorden I en II, de koloniewoninkjes aan de Koningin Wilhelminalaan en Naamen van Eemneslaan en de begraafplaats aan een fraaie laan.