Delven van zand voor diverse doeleinden; ieder doel vergt zijn eigen zand. Matig fijn ophoogzand, metselzand en betonzand worden ook wel industriezand genoemd. In Drenthe komen tal van zandwinputten voor. Sommige zijn nagenoeg permanent omdat er jaar op jaar in deze zandzuigerijen van grote diepte zand gewonnen wordt en het enige doel inderdaad het winnen van zand is. Ze resulteren vaak in enorm diepe waterplassen (zie: zandwinplassen). Dit soort zandwinningen komt voor bij o.a. Emmerschans (de Boer), Schoonloo (Vos), Nije Hemelriek etc. Over het algemeen wordt daar naast industriezand ook grind gewonnen. Een bijzondere is de zandwinning in het zgn. Blauwe meer, waar zand wordt gewonnen voor de kalkzandsteenfabriek 'Albino'.
Andere zijn kortlopende winningsplaatsen, waarbij het uiteraard ook om zandwinning gaat, maar waar als nevendoel egalisatie wordt beoogd: het afgraven van hooguit enkele decimeters zand uit verdrogende hoge zandkoppen midden in landbouwpercelen. Er ontstaat ook een vlakker maaiveld. Vaak is dat een kleinschalig gebeuren en wordt er 'werk met werk' gemaakt.. Het reliëf wordt daardoor geringer en in een aantal gevallen het landschap eentoniger. Ze komen op tal van plaatsen voor waar dekzandruggen voorkomen, zowel op het Drents plateau als in de veenkoloniën oostelijk van de Hondsrug.
Een derde vorm is die waarbij ook zandhoogten worden afgegraven, maar dan tot enkele decimeters tot een paar meter beneden het grondwater-niveau. De daaruit ontstane waterpartij wordt als soort spartelvijver voor recreatieve doelen ingericht. Dat kunnen heel eenvoudige gevallen zijn zoals bijv. Ieberenplas, Loomeer en Kibbelkoele, maar ook wat meer pretentieuze zoals bijv. Ermermeer en Huttenheugte. Wellicht valt ook de zandgraverij-zuigerij Noordersloot Erica (van Griendtsveen) daaronder. Andere worden ingericht als kanovijvers, visplassen e.d. Om volstrekte chaos te voorkomen is elke vorm van zandwining voor welk doel dan ook gebonden aan de voorschriften van een provinciale ontgrondingsverordening en worden er voorschriften met betrekking tot de landschappelijke inpassing opgelegd.