Naam van de protestbeweging van predikanten en gemeenteleden in de Nederlandse Hervormde Kerk tegen de toenmalige Algemene Synode, die weigerde te waken over het traditioneel gereformeerde belijden en zich slechts bezig hield met formele bestuurlijk-organisatorische zaken.

In en na 1834 was een aantal hervormden al meegegaan met de Afscheiding, maar waren er overal toch rechtzinnige leden de Hervormde Kerk trouw gebleven. Toen het modernisme terrein bleef winnen, kwam onder leiding van Abraham Kuyper in 1886 een bredere beweging op gang. In Drenthe ontstond in drie kerken tussen 1887 en 1889 een beweging die leidde tot de vorming van een Doleantie-kerk: Meppel, Hoogeveen en Smilde. In enkele andere plaatsen sympathiseerden orthodoxe groepen wel met de Doleantie, maar kwam men niet tot de stichting van een eigen kerk. Assen is daarvan een voorbeeld.

In Meppel en Hoogeveen ging het om respectievelijk 500 en 800 mensen, die een zogenaamde B-kerk stichtten. In beide plaatsen moest als gevolg daarvan één van de predikantsplaatsen in de hervormde kerk worden opgeheven. In Meppel vond de hereniging met de oude afgescheidenen plaats in 1897, waarna een nieuw gezamenlijk kerkgebouw in gebruik werd genomen: de Oude Kerk. Hoogeveen volgde in 1899, waardoor de inmiddels gestichte Westerkerk kon worden opgeheven en er een nieuwe Oosterkerk aan de Hoofdstraat kon worden gebouwd. De nog geen honderd dolerenden in Smilde verenigden zich pas in 1919 met de christelijke afgescheidenen.

De verenigde kerken droegen voortaan de naam: De Gereformeerde Kerken in Nederland. In de Grote Kerk in Assen kwam het niet tot Doleantie. Daar belegden de orthodoxe gemeenteleden hun eigen kerkdiensten in het gebouw Christelijke Belangen, wat later de Kapelgemeente werd.