Gemeente in West-Drenthe. Oppervlakte 280,3 km2;18689 inwoners (mei 2002), 67 inw. per km2.
Ontstaan in 1998 door samenvoeging van de gemeenten:
1. Vledder (opp. 48 km2; in 1811-1815 bij Diever) met de dorpen en gehuchten: Boergrup, Bosch-oord, Doldersum, Frederiksoord, Nijensleek, Vledder (voormalig gemeentehuis), Vledderveen en Wilhelminaoord. Gemengd bedrijf, rond Nijensleek ook veeteelt. Het noordelijk deel is sterk bebost met veel woeste grond, het middelste is een afwisseling van bos-, bouw- en weidepercelen en het zuidelijk gedeelte overwegend grasland. De voormalige gemeente is vooral bekend als het gebied van de Maatschappij van Weldadigheid met de kolonies Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord, verder door opname van een grote oppervlakte in het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Recreatie en toerisme zijn er belangrijk, ook door enkele musea te Vledder en Frederiksoord. Voorts enige industrie (rotanmeubelen).
2. Diever (opp. 75,42 km2) met de dorpen en gehuchten: Diever (voormalig gemeentehuis), Diever-brug (deels), Geeuwenbrug (deels), Kalteren, Het Moer, Oldendiever, Oude Willem, Ten Darpe, Ten Have, Veenhuizen, Veldhuizen, Wapse, Wateren, Wittelte, Wittelterbrug, Zoerte en Zorgvlied, gelegen tussen de Vledder Aa (westen) en de Drentsche Hoofdvaart (oosten). Landbouw (veeteelt 80 %, akkerbouw 20 %), enige industrie, voorts veel recreatie en toerisme (openluchttheater met Shakespearespelen, museum Het Schultehuis (Diever)).
3. Dwingeloo (opp. 68,9 km2) met de dorpen en buurtschappen: Boterveen, Dieverbrug (deels), Dwingeloo (voormalig gemeentehuis), Eemster, Geeuwenbrug (deels), Holtien, Holtland, Honingvlaken, Leggeloo, Lhee, Lheebroek, Molenstad, Stroovledder, Voshaar en Westeinde. Landbouw met veel gemengde bedrijven; veel recreatie en toerisme. Attracties zijn: het Planetron en de 25 m hoge radiotelescoop.
4. Havelte (opp. 76,08 km2) met de dorpen en gehuchten: Busselte, Darp, Ettelte, Eursinge, Havelte (tijdelijk gemeentehuis), Havelterbrug, Het Schier, Holtinge, Paardeweide, Uffelte, Veendijk en Wapserveen; Nijentap, 't Lok en een gedeelte van Havelterberg zijn per 1998 bij Meppel gevoegd. De randen van de oude gemeente liggen laag langs stroompjes en een kanaal: Steenwijker Aa (noordwesten), Wapserveensche Aa (noordwesten en noorden), Leisloot (oosten), Oude Vaart (oosten) en Drentsche Hoofdvaart (oosten). De landerijen erlangs en eromheen zijn overwegend grasland (veeteelt). De bouwlanden zijn vnl. de esgronden bij een aantal esdorpen en -gehuchten. Opkomend is de verbouw van snijmaïs. Wapserveen is een wegdorp, Veendijk een veenkolonie.
5. Het noordelijk deel van Ruinen en wel dat gedeelte van de voormalige gemeente, dat behoort tot het Nationaal Park Dwingelderveld. Hierdoor ligt dit park thans in één gemeente, inclusief het bijbehorend informatiecentrum. Het betreft m.n. de Anserdennen, de Benderse Heide, de Kraloërheide en het Nuilerbosch ten westen van de rijksweg A28 (Groningen-Utrecht). Het oostelijk deel van Ruinen ging per 1998 over naar Hoogeveen, de rest naar de nieuwe gemeente De Wolden.
De naam van de nieuwe gemeente heet ontleend te zijn aan de westelijke lob van de drie-eenheid Thrianta (Westenveld-Noordenveld-Zuidenveld), doch i.t.t. Noordenveld werd het hier Westerveld en niet - wat correct zou zijn - Westenveld. De optie van Diever om de oude naam Dieverderdingspil weer in te voeren, haalde het niet.
Rond de plaats van het nieuwe gemeentehuis is nogal gesteggeld. Aanvankelijk koos een meerderheid van de gemeenteraad voor Dieverbrug. Vervolgens zou het bestaande gemeentehuis in Havelte worden uitgebreid. Maar uiteindelijk werd Diever als locatie bepaald.
Het meest opvallend in de nieuwe gemeente zijn de twee nationale parken, Drents-Friese Wold (het Drentse gedeelte) en Dwingelderveld, en de militaire oefenterreinen bij Havelte, tezamen een niet gering gedeelte van de totale oppervlakte aan bossen, heiden, zandverstuivingen en vennen, van elkaar gescheiden door twee beekdalen: Vledder Aa/Steenwijker Aa/Wapserveensche Aa en Beilerstroom/Dwingelerstroom/Oude Vaart.
Een ander kenmerk is het ontbreken van een echte kern; Vledder, Diever, Dwingeloo noch Havelte domineert. Wat de verzorgingsstructuur betreft is Westerveld aangewezen op de regionale centra Steenwijk (Ov.), Meppel, Hoogeveen en Beilen. Verder is er slechts één verkeersas, de autoweg N371 (Assen-Meppel) langs de Drentsche Hoofdvaart (in gebruik voor recreatie). Min of meer haaks hierop staan de secundaire wegen Noordwolde - Wilhelminaoord - Frederiksoord - Havelte - (Meppel) in zuidoostelijke, en Steenwijk - Frederiksoord - Vledder - Wapse - Diever - Dwingeloo- Spier (A28) in oostelijke richting.
Toerisme en recreatie spelen in Westerveld een belangrijke rol; die van de landbouw en industrie zijn ondergeschikt. De gemeente bezit 10.968 ha cultuurgrond, waarvan 2670 bouwland, 8087 weiland, 155 tuinbouwgrond en 56 braakland. Het aantal bedrijfsvestigingen is 1230, waarvan 453 landbouw, 58 industrie, 94 bouw, 172 handel, 112 horeca, 29 transport, 145 zakelijke diensten en 167 overige diensten.
De gemeente telt veertien basisscholen, vier bibliotheken en acht musea, waaronder De Koloniehof, Zeemuseum Miramar en het Museum voor Valse Kunst , alsmede de attracties Planetron en Vlinderparadijs Papiliorama.
De samenstelling van de gemeenteraad (17 zetels) is op basis van de verkiezingen van 2006 en 2010 (zetels resp. percentage stemmen):
Gemeentebelangen 3 (20%), 3 (18,5%)
PvdA 5 (30,5%), 2 (13,9%)
VVD 3 (17,5%), 4 (20,1%)
CDA 3 (16,5%) , 2 (13,1%)
Progressief Westerveld 3 (15,4%), 3 (19,6%).
DSSW nvt, 3 (14,8%)
