Dr.: Hieken, Hiken
1. Esdorp in de gemeente Midden-Drenthe
(Tot 1998 Beilen, tot 2000 Middenveld), ten noordwesten van Beilen en ten zuidwesten van Hooghalen aan weerszijden van het Oranjekanaal.
Ten noordoosten van het dorp ligt de uitgestrekte Hijkeresch. Ten zuiden van het Oranjekanaal liggen de Hijkerweiden (nu ook deels bouwland), en een tweede Hijker-esch ten westen van de stroom Hijkerleek. Verder westwaarts bevindt zich, ten zuiden van het dorp, het kleine Hijkermeer. Ten noordwesten van Hijken ligt het uitgestrekte Hijkerveld. Het Zuid-Hijkerzand, ten zuiden van het kanaal en ten westen van het dorp, is als onderdeel van het Oosterveld een natuurreservaat. Verder weg ligt westwaarts aan de Drentsche Hoofdvaart Hijkersmilde en zuidwaarts de Hijkerbrug over de Beilervaart. Bronnen vermelden: 1370 de Hyken, 1412 to Hiken, 1421 Hijcken, 1427 to Hicken en 1451 Hijckenn. De Franse kaart van Drenthe van 1811-13 vermeldt Hyken. De naam zou kunnen duiden op de mansnaam Hike, Hieke, Hieko, Hicko, Hikka; hiervan afgeleid zijn de geslachtsnamen Hiekma, Hikena, Hicken(n)a en Hikna. Een tweede mogelijkheid is, dat de boerderijen omgeven waren door eiken.
Hijken was in 1563 een schapendorp met een maximaal aantal schapen van 70 stuks per huis. In 1811 had het dorp 237 inwoners, in 1987 814; het is vooral door de ontginning van de woeste gronden na 1900 gegroeid. Een geestverwant van ds. Hendrik de Cock was de Hijker meester Jakob Koerts Timmerman (1789-1866); hij gaf bijbellezingen. In maart 1835 kwam hier een gemeente van afgescheidenen, erkend in 1842. Door de schorsing en afzetting van de Kampense hoogleraar K. Schilder maakte ook in Hijken zich in augustus 1944 vrij van het gereformeerd kerkelijk verband en werd Hijken één van de veertien Drentse kernen van de Gereformeerde Kerken in Nederland (Vrijgemaakt).
Schimpnamen voor de inwoners: Stalpaolen, Blauwkiekers (weinig snuggere lieden) en Stakoren (mensen met 'steile' oren).
2. Typeaanduiding voor drieschepige boerderij uit de Midden- en Late IJzertijd, genoemd naar de opgravingen op het Hijkerveld, waar diverse voorbeelden van dit boerderijtype zijn aangetroffen. Het Hijkerveld en in het bijzonder het Noorderveld heeft een schat aan archeologica opgeleverd. Door verkenningen in 1930 waren in opdracht van Van Giffen reeds Celtic fields en twee groepen van in totaal 42 grafheuvels geïnventariseerd. In datzelfde jaar is een aantal grafheuvels uit de Bronstijd en de IJzertijd onderzocht. In de periode 1969-1974 zijn door het Biologisch-Archaeologisch Instituut grootschalige opgravingen uitgevoerd ter weerszijden van de Leemdijk. Naast de ontdekking van een aantal vlakgraven uit het late Neolithicum en de opgraving van enkele brandheuvels bleek dat grote delen van nederzettingen uit de Midden-Bronstijd en de Midden-/Late IJzertijd onderzocht konden worden. Negen boerderijen van het type Emmerhout lagen noord-noordwest-zuid-zuidoost geörienteerd. Aangrenzend bij de grootste groep van zes boerderijen lag een grote omheinde veekraal. Dertien boerderijen van het type Hijken en Fochteloo-A zijn min of meer oost-west geörienteerd en liggen als een lange strook binnen een gedeelte van de bijbehorende Celtic fields met omheiningen. In 1978 werd in Orvelte een boerderij van het type Hijken gereconstrueerd. [Schaafsma & Kooi]
