Scheeps-, nieuwbouw en reparatiewerf in Meppel. Voortgekomen uit de familiewerf van Van der Werf uit Smilde.
Ruurd van der Werf, afkomstig uit Friesland begon in de 19e eeuw een scheepswerf aan de noordzijde van de Norgervaart, niet ver van de Drentsche Hoofdvaart. Hier werden voornamelijk bokken en pramen gebouwd en gerepareerd. Zijn zoon Wietse volgde hem op. Begin 20e eeuw werd deze werf opgeheven.
Wietses zoon, opnieuw een Ruurd van der Werf, begon rond 1910 in Hijkersmilde tegenover de monding van de Opsterlandse Compagnonsvaart een eigen scheepswerf genaamd 'Smilde' voor de bouw en reparatie van houten en ijzeren schepen, eerst uitgerust met een sleep- en kanthelling, later ook met een dwarshelling. Deze werf bleef bestaan tot omstreeks 1950. Er werkten in 1947 nog tien man op het bedrijf.
In de jaren '30 ging het slecht in de scheepsbouw. Ruurds zoon, opnieuw een Wietse, vond emplooi op een werf in Meppel. Van 1936 tot 1938 was hij daar, samen met zijn vader Ruurd, die op dat moment nog de werf in Hijkersmilde dreef, medevennoten van Scheepswerf Gebroeders Worst. In augustus 1938 begon Wietse van der Werf een eigen scheepswerf met dwarshelling aan een oude arm van de Reest, het zogenoemde Vrouwenrak, tegenover De Kaap, een landtong waar de Drentsche Hoofdvaart en het Meppelerdiep bij elkaar kwamen. Dit terrein lag toen nog op grond van de gemeente Staphorst maar werd in 1961 bij Meppel gevoegd en groeide uit tot industrieterrein Oevers. Op de nieuwe werf werden nieuwe binnenschepen gebouwd en vonden diverse reparatiewerkzaamheden plaats. Gaandeweg namen de werkzaamheden toe.
Omdat de schepen in de loop der jaren steeds groter werden moest de helling verschillende malen worden vergroot. Tegenwoordig kunnen er schepen van 135 m lang, 13,5 m breed en ruim 4 m holte (diepte) worden gebouwd. De werf is gespecialiseerd in nieuwbouw van lichtgewicht binnenvaartschepen, dagpassagiersschepen en kleine zeeschepen. Daarnaast worden er allerlei reparatiewerkzaamheden uitgevoerd en vinden er regelmatig verlengingen van schepen en vervanging van voor- en achterschepen plaats. Sinds 1990 worden er ook kruiplijncoasters gebouwd. Dit zijn zeeschepen met een lage opbouw waardoor ze onder de meeste rivierbruggen kunnen doorvaren. Voorbeelden zijn de LPG tankers m.s. 'Trout' en m.s. 'Twaite' uit 1990 en 1992 en m.s. 'Reest' uit 2001.
Scheepswerf De Kaap is de enige werf in Drenthe waar nieuwbouw van schepen plaatsvindt. Per 1 januari 2003 verkocht Klaas van der Werf, bij gebrek aan een opvolger binnen zijn familie, de werf aan de beide scheepswerven Bodewes in Hasselt en Geertman in Zwartsluis. [Kerkmeijer]
